HEPATİT NEDİR? NASIL KORUNULUR?

Hepatitler virüslerle, en sık görülen 5 hepatit virüsü olan A,B,C,D,E virüsleri ile meydana gelir. Daha nadir olarak etken olan başka virüslerde vardır. Virüsler dışından en sık hepatit nedeni alkol ve ilaçlardır. Hepatit karaciğer hücrelerinde hasara neden olur. Karaciğerde hassasiyet şişme ve iltihap ortaya çıkar. Hepatit bazı durumlarda kalıcı hasarlara sebep olur. Virüsler ile ortaya çıkan hepatit bulaşıcıdır. Hepatit akut ve kronik olmak üzere ikiye ayrılabilir.

Akut Hepatit:  Vücudun bağışıklık sisteminin virüsü vücuttan altı ay içerisinde temizlediği kısa süreli hepatit

Kronik Hepatit:  Vücudun bağışıklık sistemi virüsü vücuttan temizleyemediği için enfeksiyon altı aydan daha uzun süre direnç gösterdiği uzun süreli hepatit.

Hepatit A Virüsü:

    Temel olarak dışkı ile bulaşmış maddelerin ağız yolu ile alınması ile bulaşır (Fekal-oralyol). Gelişmekte olan ülkelerde tipik çocuk hastalığıdır. Çocuklarda hafif seyrederken büyüklerde daha ağır şikayetlere neden olabilir. Sıklıkla sonbahar erken kış aylarında görülür. Hepatit A anneden geçmeyen ve kronikleşmeyen bir hastalıktır. Hepatit A’nın aşısı vardır. Sağlık Bakanlığı çocukluk dönemi aşı takvimine göre 18. ve 24. Ayın sonunda bebeklere aşı yapılır. Yetişkinlerde hepatit A aşısı 6 ay ara ile 2 doz halinde uygulanır.

Risk Altındaki Bireyler

1. Sağlık koşullarının yetersiz olduğu ortamlarda yaşayanlar (askeri birlikler, kreş, öğrenci yurtları)
2. İnsan atıkları ile doğrudan temasta olan çöp toplayıcıları ve kanalizasyon işçileri
3. Endemik alanlarda seyahat edenler

Hepatit B Virüsü:

             Hepatit B virüsü esas olarak karaciğere yerleşir orada çoğalır ve zamanla karaciğeri tahrip edebilecek boyutlara ulaşabilir. Hepatit B hafif bir hastalıktan ömür boyu süren siroz ve karaciğer kanserine yol açabilen farklı sonuçları olabilen bir karaciğer hastalığıdır. Hepatit B primer karaciğer kanserlerinin yüzde 60-80’inden sorumludur. Ölüme yol açan kanserler arasında tütünden sonra ikinci sıradadır. Türkiye de yaklaşık 3 Milyon kişinin hepatit B virüsü ile enfekte olduğu bilinmektedir. Hepatit B den korunmanın en iyi yolu aşılanmaktır. Hepatit B yeni doğanda, doğumda, 1. ve 6. Ayın sonunda aşısı yapılır. Yetişkinde ilk dozdan sonra 1. ve 6. Ayın sonunda uygulanır.  Hepatit aşı uygulaması Sağlık Bakanlığı’nın çocukluk dönemi aşı takvimine göre yapılır.

Hepatit B de kimler aşılanmalıdır:

Tüm bebekler, önceden aşılanmayan 0-18 yaş arası çocuklar, sağlık çalışanları, hemodiyaliz hastaları, damardan ilaç kullananlar, mahkumlar aşılanmalıdır.

Bulaşma Yolları:

            Hepatit B enfekte kişinin kan, semen, vajinal sıvısı ve diğer vücut sıvılarının bir kişinin vücuduna girmesi ile bulaşır. Derideki açık bir yara ile temas hastalığın bulaşması için yeterli olmaktadır.

• Doğum (Enfekte anneden doğum sırasında bebeğine bulaşması)
• Enfekte partner ile cinsel ilişki
• Uyuşturucu enjeksiyonunda kullanılan materyallerin ortak kullanımı
• Steril olmayan jilet, diş fırçası, kulak delme aletlerinin ortak kullanımı
• Enjektör ve diğer kesici alet yaralanmaları aracılığı ile kan ile temas

Akut Hepatit B Belirtileri:

  Ateş, halsizlik,  iştahsızlık,  bulantı-kusma, karın ağrısı, idrar renginden koyulaşma, sarılık, eklem ağrısı.

Hepatit C Virüsü:

Akut Hepatit C mikroorganizma vücuda girdikten sonraki altı ay içerisinde olan kısa süreli bir hastalıktır. Kişilerin %75-85’inde akut hepatit, kronik hepatit C ye dönüşür. Kronik hepatit C ciddi sağlık sorunlarına yol açabilen bir hastalıktır. Ülkemizde 500 bin kişi hepatit C ile enfekte hasta vardır. Ancak hepatit C virüsünü bilenlerin sayısı %11 civarındadır. Hepatit C için aşı bulunmamaktadır.

Bulaşma Yolları:

*  Virüsler ile enfekte olmuş kan ve kan ürünleri ile

*   Steril olmayan tıbbı ve cerrahi girişimler ile

*  Doğum sırasında anneden bebeğe bulaşabilir

*  Sağlık çalışanlarının iğne batması kazaları ile

             Hepatit C bulaşan insanların %80’inde akut dönemde hiçbir belirti görülmez. Hastalık hangi evrede olursa olsun karaciğer hasarı oluşabilmesine karşın belirtiler görülmeyebilir.  Çoğu hastada siroz yada karaciğer kanseri gibi hastalıklar ileri evreye ulaşıncaya kadar belirti vermez.

Kronik Hepatit C’de Belirtiler:

Halsizlik, karın ağrısı, siroz belirtileri (vücutta kırmızı damar beliritileri, avuç içinde kızarıklıklar, karında şişlik, el ve ayaklarda ödem)

Kronik Hepatit C’de Kanser Oluşumunu Arttıran Risk Faktörleri:

Alkol, siroz gelişimi, ileri yaş, erkek olmak

Hepatit D Virüsü:

En hızlı büyüyen ve en sert viral hepatittir. (Delta hepatiti) Az gelişmiş veya gelişmekte olan ülkelerde görülen bir hepatittir. Delta hepatitinin vücutta hastalık oluşturması için mutlaka vücutta B hepatitinin bulunması gerekir. Daha önce hepatit B si bulunan hasta Delta virüsü enfeksiyonu eklenir veya kişi iki virüsü birlikte alır.

Bulaşma yolları:

Hepatit virüsü aynı hepatit B ve C gibi kan ve vücut sıvıları ile bulaşır. Korunmasız cinsel ilişki, dövme, steril olmayan aletler ile yapılan cerrahi müdahaleler ve anneden bebeğe geçiş olabilir.

 Delta enfeksiyonu Hepatit B hastalığının gidişini hızlandırır ve kötü yönde etkiler. Hepatit D virüsü çoğalmak için Hepatit B virüsüne ihtiyaç duyduğundan beraberce karaciğer yetmezliğine, siroz ve karaciğer kanserine gidişi hızlandırırlar.

Hepatit D Belirtileri:

Sarılık, idrar renginde koyulaşma, karaciğer enzimlerinde yükselme, halsizlik

Hepatit D de Korunma:

Hepatit D den korunmanın en önemli yolu Hepatit B den korunmaktır.

Hepatit E Virüsü:

Gelişmiş ülkelerde daha çok seyahat ile ilgili, gelişmekte olan ülkelerde ise salgınlar halinde bir enfeksiyondur. Salgınlar genelde yağmurlu mevsimlerde görülür. Yağmur sonrası içme sularının kontaminasyonu ile salgın ortaya çıkar. Kişisel hijyen şartlarının kötü olması yetersiz sanitasyon, güvenli olmayan suların içilmesi ile bulaşma olmaktadır. Hepatit E enfeksiyonunun karakteristik bir özelliği hamile kadınlarda yüzde yirmilere varan yüksek mortalite oranıdır.

 Hepatit E Belirtileri:

Bulantı, ateş, sarılık, yorugunluk, koyu renkli idrar, dışkı renginin açılması, eklem ağrıları, karaciğer büyümesi (hepatomegali)

Hepatit E de Tedavi:

Aktivite kısıtlanması istirahat, yeterli beslenme ve sıvı almaları önerilir. Alkol yasaklanır

 Riskli gruplar aşılanmalıdır.