DUT YETİŞTİRİCİLİĞİ

 Dut ağacının, en iyi tınlı, kumlu- tınlı ya da killi topraklarda yetişebildiğini ifade eden Birşen, “Toprağın ph değeri 6,5-7 olmalıdır. Özellikle dut ağacının dikildiği yerde, taban suyu toprak yüzeyine yakın olmamalıdır. Dut erkek ve dişi çiçeklerin aynı ağaç üzerinde taşıyan bir ağaçtır. Dişi ve erkek çiçekler aynı zamanda olgunlaştığı için döllenme sorunu yoktur. Polenleri küçük ve çok küçük olduğu için tozlanır” dedi.

Dut bahçelerinin üç şekilde tahsis edilebileceğini bildiren Birşen, bunların 1 kapama dut bahçesi, 2 Başka tarım ürünleriyle karışık bahçe, 3 tarla kenarına sınır ağacı olarak yapıldığını ifade etti.

Dut fidanı dikiminin sonbaharda yaprak dökümünden sonra başladığını hatırlatan Birşen, “Dikim ilkbaharda gözlerin uyanmasına kadar geçen zaman içerisinde yapılabilir. Kapama dut bahçesi tesisinde fidanlar sıralar arası 2,5-3 metre, sıralar üzeriyse 1,5-2 metre olacak şekilde dikilebilir. Toprak işlemesi, traktörle yapılacaksa, o zaman fidanlar arası mesafe 3,5- 4 metre olmalıdır. Başka tarım ürünleriyle karışık dutluk tesis edilirken, fidanlar arasında ki aralık, 10 ile 15 metre olarak verilmelidir. Sınır ağacı olarak dikimlerdeyse, 2-3 metre arayla sıra halinde yapılan dikimler uygun olur. Bölgenin iklim özelliklerine bakılarak açık veya örtülü toprak işleme sistemleri kullanılabilir. Su kaynakları yeterli olduğu takdirde örtülü veya yarı örtülü sistemlerin kullanılması tavsiye edilir. Örtülü toprak işlemede sadece aşırı boylanmış olan otlar biçilir veya özellikle ağaç altlarında yabancı ot ilaçları ile düzenli bir mücadele yapılır. Sonbahar ve kış aylarında ise bir kez toprak işleme yapılır veya hiç yapılmaz. Özellikle genç bahçelerde yabancı ot ilacı kullanırken dikkatli olunmalıdır” diye konuştu.

Dut ağaçları, toprağın nemli olduğu sürece iyi gelişme kaydedeceğini belirten Birşen, “Yaz mevsiminde, sıcak ve kurak dönemlerde ağaca iyi gelen toprak nemini korumak üzere ağaçlara sulama yapılması gerekir. Bu şekilde ağaçlarının ürün verimi yüzde 50 kadar arttırılabilir. Ancak ağaçlarına verilecek olan suyun kalitesi iyi olmalı ve aşırıya kaçılmamalıdır” diye belirtti.

Dut ağaçlarının iyi gelişmesi ve ürün veriminin artırılması için azotlu, fosfatlı ve potaslı kimyevi kompoze gübrelerin verilmesi gerektiğini ifade eden Birşen, “Gübreleme için bahçemizde yapılacak yaprak ve toprak analizlere göre verilecek gübre değeri saptanır. Gübreler ilkbahar, yaz ve sonbaharda üç defada verilebileceği unutulmamalıdır. Sulama imkanının olmadığı bahçelerde ise; fosfatlı ve potaslı gübreler sonbaharda, azotlu gübreler ise ilkbaharda verilir.  Bahçemizde dikilen dut fidanları gelişmeye başlayınca şekil budamaları, ürün vermeye başladıklarında da ürün budamaları yapılmaya başlanır. Ağaçların gelişimi ve ürün vermesi bakımında budamanın doğru yapılması büyük önem taşıdığından, uygulamanın dut ağaçlarına iyi tanıyan kişiler tarafından gerçekleştirilmesi yerinde olur. Özellikle beyaz ve kırmızı dut çeşitlerinin daha kısa sürgünler vererek yavaş, sağlıklı ve büyük ağaçlar meydana getirebileceği düşünülerek bunu uygun şekiller verilmeye çalışılmalıdır. Verim çağındaki dut ağaçlarına aşırır sert kesimler yapılarak öbür sürgün oluşumuna imkan sağlanmalıdır. Türklerin kendine has büyüme şekilleri dikkate alınarak budama ve terbiyeleri yapılmalıdır” dedi.

Birşen, açıklamasında daha sonra şunları kaydetti:

 “Dut ağaçları, meyveleri olgunlaştığında altına temiz bir örtü yayılarak ve ağaç dalları sallanıp meyveleri düşürülerek hasat edilir. Dut ağaçlarına, hasat uygulamasında kesinlikle sopalarla vurulmamalı ve dallarına zarar verilmemelidir. Ayrıca karadut tipleri daldan daha kolay kopmadıkları için elle hasat yapılmamaları bir zorunluluk arz etmektedir. Kurutmalık bazı dut tipleri de ağaç üzerinde kuruduktan sonra hasat edilirler. Fazla bir hastalığı olmayan bu türün ağaçları özellikle ağır ve ıslak topraklarda kök ve kök boğazı hastalıklarına karşı dikkatli olunmalıdır. Dut ağaçlarında kabuklu bitler, nadiren pamuklu bitler zarar yapmaktadır. Kabuklu bitler karşı mekanik mücadele kapsamında, sert fırçalar kullanılarak iyi bir temizleme yapılabilir. Kimyasal mücadelesi ya da ikinci döle karşı yaz ilaçlaması yapılmalıdır. Pamuklu bitlere karşı sadece bulaşık olan dal veya gövdede seçici BKÜ kullanılabilir.”

Mert Zımba