DÜNYA ÇÖLYAK GÜNÜ

Çölyak Hastalığı, hasta bireyin ve ailesinin yaşam kalitesini ciddi düzeyde etkileyen bir hastalık olduğundan bahseden Fidan, “Toplumun farkındalığının arttırılması, hastalığın getirdiği istenmeyen belirtilerin en aza indirilmesi adına bireylerin bilinçlendirilmesi önem arz etmektedir. Bu nedenle 9 Mayıs Dünya Çölyak Günü olarak ilan edilmiştir” dedi.

Gümüşhane Halk Sağlığı Şube Müdürü Meryem Fidan Çölyak hastalığı hakkında şu ifadelere yer verdi.

“Çölyak Hastalığı ince bağırsağın, gluten adlı proteine karşı ömür boyu süren ve kronikleşen alerjisi, hassasiyetidir. Buğday, Arpa, Çavdar ve Yulaf gibi tahıllar gluten içerir.
Alınan gıda, ince bağırsakta bileşenlerine ayrıştırılıp bağırsak mukozası üzerinden kana karışır. Vücudumuzun yeterince gıda alabilmesi, ince bağırsakta çok sayıda bulunan ve villus çıkıntıları olarak adlandırılan kıvrımlar tarafından sağlanır. Çölyak Hastaları glutenli yiyecekler tükettiklerinde bağırsak mukozasında alerji nedeniyle villus çıkıntıları ve kıvrımları tahrip olarak azalır ve küçülürler. Böylece bağırsak yüzölçümü gittikçe azalır ve alınan gıdalar emilemez hale gelir. Sonuçta beslenme yetersizliği, arkasından da hastalık belirtileri ortaya çıkar.”

Çölyak hastalığının belirtileri, Tanı yöntemi ve Tedavi şekli

“Karın Bölgesinde öne doğru şişkinlik, Yaşa göre kilo azlığı, Kas zayıflığı, Kansızlık, Dışkıda anormallik, büyük tuvalet ihtiyacı artması, Kusma, Bezginlik, İştahsızlık, Büyüme geriliği, Ağız içinde oluşan aftlar, İştahsızlık, gaz şikayetleri, Eklem ve kemik ağrıları, Sinirlilik, Ciltte kaşıntılı döküntüler görülür.

Çölyak hastalığı her yaşta teşhis edilebilmektedir. Çoğunlukla belirtiler ilişkili bir başka hastalığı da düşündürmektedir. Erken osteoproz, kansızlık, teşhis edilmemiş Laktoz alerjisi gibi. Çölyak hastalığının insan sağlığı üzerinde önem taşıyan birçok değişimlere neden olmasından dolayı doğru teşhisi önemlidir. Kan testleri ve sonrasında ince bağırsak biyopsisi ile kesin tanı konulmaktadır. Çölyak Hastalığı Alerji Testleri, Rezonans ve Homeopati v.b yöntemlerle teşhis edilemez.

Çölyak hastalığının tek tedavisi glutensiz sıkı bir diyettir.  Diyetin sıkı bir şekilde uygulanması ile düzleşen ince bağırsak yüzeyi normal şeklini ve işlevini tekrar kazanmaktadır. Çok az miktarda alınan gluten bağırsaklardaki tahribatın tekrarlamasına neden olur. Glutensiz sıkı bir diyetin uygulanması süresince Çölyak hastasının genellikle bir şikayeti olmaz. Beslenme tarzının değiştirilmesinin ardından genelde kısa bir süre içerisinde şikayetler belirgin şekilde azalır. Şikayetlerin tamamen kaybolma süresi ince bağırsaktaki tahribat derecesi, hastanın yaşı ve diğer faktörlere göre değişkenlik gösterebilir.

Gluten içeren gıdalardan kaynaklanan, hissedilebilir şikayetler çoğunlukla uzun süreler sonrası hatta bazen yıllar sonra kendini gösterir. Diyetin bozulması ya da terk edilmesi tedavi edilmesi çok daha zor olan ağır hastalıklara neden olabilir. 2014 yılı itibariyle bilinen, kanıtlanmış tek tedavi yöntemi glutensiz diyettir. Diyetin uygulanmasında yapılan ihlal ya da ihmallere rağmen hasta tarafından hissedilebilir şikayetlerin oluşmaması, asla glutensiz diyetten vazgeçilmesi anlamına gelmez.”

Kesinlikle tüketilmemesi gereken (gluten içerdiği için)  gıda maddeleri

“Buğday, arpa, çavdar ve yulaf katkılı her türlü ürün. ( Un, bulgur, irmik, makarna, şehriye, kuskus kepek gibi. ) Galeta ununa, una batırılarak kızartılmış tavuk balık gibi et ürünleri. Malt kullanılan içecekler, bira votka cin v.b. Hazır çorbalar, pilav, köfte, pane harçları. Gluten içeren çikolata ve sakızlar.”

Gluten içermeyen güvenilir yiyecekler

“Mısır, Pirinç, Patates, Kestane unu, Nohut unu, Soya unu, üzüm çekirdeği unu, Yumurta, Reçel, Bal, Baharat ve bitki içermeyen sirke çeşitleri. Meyve sirkesi, Balık, balık konserveleri (Una batırılmamış baharatlanmamış taze veya dondurulmuş balık. Kendi suyunda ya da yağında balık konserveleri, midye karides yengeç v.b (Una batırılmamış, daha önce unlu gıdalarda kızartılmış yağda kızartılmamış)   Domates ve tuz içeren salça. Tüm işlenmemiş, kabuklu kuru yemiş türleri yer fıstığı ay çekirdeği kabak çekirdeği badem (Paketlenenler ve işlenmiş olan, tuzlanan kuruyemişler gluten içermektedir)

Kümes hayvanları etleri, sığır dana kuzu etleri (Una batırılmamış ve baharatlanmamış olmalıdır.)Tüm Sebze çeşitleri. Tüm Meyve çeşitleri. Bakliyatların tüm çeşitleri. Kuru fasulye,mercimek, nohut, kırmızı ve yeşil mercimek, barbunya, soya fasulyesi, börülce..gibi. Tüm katı ve sıvı yağ çeşitleri,  Tüm şeker çeşitleri (Toz şeker, pudra şekeri, kahverengi şeker.)
Gluten içermesi ihtimali olan yiyeceklerin Glutensiz gıda maddeleri ile aynı yerde bulunmaması önemlidir.  Glutenli gıdaların glutensiz gıdalara temas etmemesi için bu maddeleri hemen ayırın. Yemek hazırlığı sırasında glutenli gıdalara değmiş, bulaşmış çatal kaşık süzgeç tabak v.s gereçler kesinlikle Çölyaklı kişilerin gıdalarına dokundurulmamalıdır.
İnce bağırsakta tahribata yol açarak hastalıklara neden olabilmesi için bir çay kaşığı un, buğday ya da bulgurun sekizde biri yeterli olmaktadır. Yani bu miktar bile zararlıdır.”