ÇOCUKLARDA DİŞ TRAVMALARI

Travmadan en çok zarar gören üst çenedeki kesici dişler

Diş Travmalarının, çocuklarda sık rastlanılan, hem aile hem de çocuk için stresli bir durum olduğunu söyleyen Karahan, “Çocuklar yürümeye başladıkları andan itibaren düşme ve çarpmalar görülebilmektedir. Ancak travmaya en sık rastladığımız grup okul çağındaki çocuklar olmakla birlikte, erkek çocuklarda kız çocuklarına oranla daha fazla meydana gelmektedir. Vurma ve çarpmalar sonucunda sadece dişlerde değil çene kemiğinde ve çene ekleminde de kırıklar, yumuşak dokularda zedelenmeler oluşabilir. Dişlerde ise travmadan en çok zarar gören üst çenedeki kesici dişlerdir” diye konuştu.

Travma meydana geldiğinde önemli olan soğukkanlılık

Dişlerde meydana gelen hasarın çarpmanın şiddetine göre farklılık gösterebileceğini belirten Karahan, “Hafif çarpmalarda sadece yumuşak dokularda yaralanma ve kanamalar görülürken daha şiddetli çarpmalarda dişlerde sallanmalar, farklı büyüklükte kırılmalar, hatta dişin köküyle birlikte tamamen yerinden çıkması görülebilmektedir. Çocuk ister süt, ister daimi dişlenme döneminde olsun travma meydana geldiğinde önemli olan soğukkanlılıkla doğru kararlar verebilmektir. Böyle bir durumla karşılaşıldığında tabii ki öncelikle çocuğun genel durumuna bakılmalıdır; bayılma, baş dönmesi ya da kusma gibi belirtiler varsa kafa travması ihtimaline karşı acilen bir sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır. Ancak genel durumda bir problem yoksa, sadece ağız bölgesini ilgilendiren bir travma söz konusuysa öncelikle kanama durumu değerlendirilmeli ve kirliyse ılık suyla hafifçe yıkanıp temiz bir bezle kanayan bölgeye baskı uygulanmalıdır. Daha sonra çocuğun ağzı dikkatli bir şekilde kontrol edilip dişlerde kırılma ya da yerinden çıkma olup olmadığına bakılmalıdır. Bu kontrol sırasında çocuğun soluk borusuna kaçma ihtimali olduğundan; ağız içerisinde kırık diş parçası ya da dışarda düşme söz konusuysa ağız içerisinde yabancı madde bulunmadığından emin olunmalıdır. Böyle bir travmada çocuğun yaşı ve kırık parçanın büyüklüğü önemli olmakla birlikte yine de dişlerin kırılması ya da yerinden köküyle birlikte çıkması söz konusuysa kırık parça bulunmalı ve çocukla birlikte en yakın diş hekimine, tercihen bir pedodontiste (çocuk dişhekimi)  götürülmelidir” ifadelerini kullandı.

Taşıma şekli ve taşıma süresi önemli

Özellikle okul dönemi çocuklarda yardımcı olmaya çalışan öğretmen ya da ebeveynin kırılan dişi süt dişi mi, yoksa daimi diş mi olduğunun değerlendirmesin güç olabileceğini vurgulayan Karahan Şöyle devam etti:

“Örneğin 5 yaşındaki bir çocuğun üst ön kesici dişinde kırılma varsa süt dişi olduğundan müdahale edilmeyebilir, ancak 8 yaşında bir çocuğun aynı dişinde travma sonucu kırılma varsa mutlaka diş hekimi tarafından gerekli tedavisi yapılmalıdır. Dişlerde kırık varsa ve bulunabiliyorsa ya da diş yerinden köküyle birlikte çıkmışsa; kök yüzeyini kesinlikle ellemeden ve ovalamadan dikkatli bir şekilde akan su altına tutarak yıkamak gerekir. Yerinden bütünüyle çıkmış diş ya da kırık parçanın peçetenin arasına koyularak kuru bir ortamda taşınması kesinlikle yanlıştır. Ayrıca su içerisinde taşımakta sudaki mineraller dişin kök üzerindeki dokularına zarar vereceğinden doğru değildir. Böyle bir durumda bir diş hekimine ulaşana kadar dişin bulunması gereken ortam ağız içi, yanak boşluğu ya da dil altıdır ancak çocuğun yutma ihtimali olacağından bu şekilde taşınması tavsiye edilmez. Yapılması gereken kırık dişin eczaneden bulunabiliyorsa serum fizyolojik, bulunamıyorsa süt içerisine konarak yarım saat içerisinde diş hekimine götürülmesidir. Taşıma şekli ve taşıma süresi tedavi sonucunu etkileyeceğinden önemlidir.”

Mutlaka diş hekimine başvurulmalı

Travmanın evde ya da dışarda meydana gelmiş olmasının da tedavi açısından önemli olacağının altını çizen Karahan, “Bu nedenle diş hekimi sizden meydana gelen çarpma ile ilgili detaylı bilgi isteyecektir. Oluşan diş kırıklarının şekline göre hekimin uygulayacağı tedavi değişebilmektedir. Size düşen bulabildiğiniz diş ya da kırık diş parçasını uygun koşullarda ve mümkün olan en kısa sürede diş hekimine ulaştırmaktır. Travma sonucu gözle görülen bir değişiklik olmayabilir, dişlerde oluşan hasar bazen aylar sonra ortaya çıkabilir. Bu nedenle çocuğunuz travma sonrası ağzına darbe almışsa bir diş hekimi tarafından mutlaka değerlendirilmelidir. Ayrıca dış ortamda düşmüşse tetanos aşısı yapılması gerekebileceğinden mutlaka çocuk doktoruyla da iletişime geçilmelidir” diyerek sözlerini noktaladı.

İbrahim Özdemir-Figen TOK