AFET GELİYORUM DEMEZ

Gümüşhane Afet ve Acil Durum Müdürü Mesut Bayrak, Doğu Karadeniz’in dağlık ve engebeli coğrafyasında yer alan Gümüşhane’de, engebeli ve dağlık yapısından dolayı oluşabilecek çığa karşı alınacak kişisel tedbirlerin önem taşıdığını, afetin hiçbir zaman “geliyorum” demeyeceğini söyledi.

Bayrak, gazetemize yaptığı açıklamada, çığ geleceği fark edildiği zaman mümkün olduğunca hızlı ve soğukkanlı davranılması gerektiğini, her zaman afet olacağını düşünerek, her yerde tedbirli olunması gerektiğini vurguladı.

İÇ VE DIŞ KUVVETLERİN ETKİSİ

Çığın kar tabakası veya tabakalarının iç ve dış kuvvetlerin etkisiyle yamaç eğimi yönünde gösterdiği akma hareketi olduğunu belirten Bayrak, kar tabakalarının birbirlerinden farklı özellikleri olacağından, çığın bazen bir tabaka üzerinde bazen de tüm tabakaların zemin üzerinde topluca kaymaları sonucunda oluştuğunu ifade etti.

YERLEŞİM YERLERİNE ETKİSİ

Türkiye'nin özellikle kuzey, kuzeydoğu ve doğu kesimlerinde çığ olayına uygun topoğrafik ve meteorolojik koşullara sahip dağlık alanların mevcut olduğunu dile getiren Bayrak, şöyle konuştu:

"Türkiye'nin yüzölçümünün yaklaşık üçte birini dağlık alanların oluşturduğunu düşünecek olursak, çığ olayının meydana geldiği alanların yayılımının ne kadar büyük olduğu anlaşılır. Bu bölgelerde meydana gelen çığlar yerleşim yerlerini, yolları, turistik tesisleri ve diğer bütün devlet yatırımlarını tehdit etmektedir. Çığ olayının yerleşim yerlerine etkisi her afet türü gibi sosyal ve ekonomik açıdan olmaktadır."

TABAKALAR ÇOK ÖNEMLİ

Bu kış Aralık ayının ilk haftasında yağan karın yere tutunduğunu, bunun üzerine  10-13 Aralık arası yeni bir kar dalgası geldiğini anımsatan Bayrak, “Son yağış önce yağan karın üzerinde yeni bir tabaka oluşturdu. Bu günlerde üçüncü bir kar yağışı bekliyoruz. Gelecek olan bu yağış da yeni bir tabaka oluşturacak. İlk yağan karın yüksek kesimlerde 70 santimetreyi buldu. İkinci yağışta da bir o kalınlıkta kar yağışı oldu. Haliyle son gelen yağışları bir çığ tabakası olarak değerlendiriyoruz. İlk yağan kar haliyle yere tutunmuş oldu. Bu tabakanın çığ riski yaratması çok zor. İkinci ve üçüncü tabakalar çok daha tehlikeli. Bu kışı çığ tehlikesi açısından riskli görüyoruz” dedi.

ÇIĞI BİLMEK MÜMKÜN DEĞİL

Çığın yükseklerde meydana gelmesi nedeniyle ne zaman olacağını, nasıl olacağını bilmenin mümkün olmadığını dile getiren Bayrak, “Bizim göremediğimiz onlarca çığ olmuştur. Gümüşhane de coğrafi olarak dağlık bir bölge. Haliyle çığ tehlikesi fazla olan bir il konumundayız. Ayrı ayrı günlerde yağan karlar belirttiğim gibi yeni tabakalar oluşturuyor ve yeni oluşan tabakalar da bu yıl çığ olayı yaşayacağımıza işaret ediyor. Karın yağışı, çığın gelmesi normal bir olay. Ancak çığda birilerini kaybettiğimiz çok üzülüyoruz” ifadelerini kullandı.

ÇOK DİKKATLİ OLUNMALI

Böyle felaketlerle karşılaşmamak için özellikle vatandaşların, dağcıların dağ yürüyüşlerinde çok dikkatli olmaları uyarısında bulunan Bayrak, şöyle devam etti:

“Özellikle havaların yumuşaması durumunda daha dikkatli olunması gerekiyor. Çünkü tabakalar arasında bir kayganlık meydana geliyor. Bu da çığa neden oluyor. Böyle havalarda yüksek kesimlerde yaşayanlar ve dağcılık sporunu yapanlar çok daha fazla dikkatli olmaları gerekiyor. Yürüyüş yollarını, yol tercihlerini çığ riskini dikkate alarak yapmaları can güvenliği açısından önem taşıyor. Hatırlatmak istemem ama 2009 yılında yürüyüşe çıkan 10 dağcımız çığ altında kalarak yaşamını yitirmişti. Bu acıyı hala yaşıyoruz.”

ÇIĞ DÜŞTÜĞÜ ANDA YAPILMASI GEREKENLER

Bayrak, çığa karşı yetkililerin uyarılarının dikkate alınması gerektiğini vurguladı. Çığa karşı alınacak kişisel tedbirlerin önemine işaret eden Bayrak, "Çığ geleceği fark edildiği zaman mümkün olduğunca hızlı ve soğukkanlı davranılması gerekiyor" dedi.

Bayrak, olası çığ düşmesi anında yapılması gerekenleri şöyle anlattı:

"Çığın başlangıç anından sonra eğer dışarıda bulunuyorsanız, büyüklüğüne, hızına, patikanın genişliğine, etrafta bulunan araçlara ve daha güvenli yerlere bağlı olarak alandan ayrılmaya karar verilmelidir. Bağırarak veya başka ses kaynaklarını kullanarak diğer insanlar uyarılmalıdır. Kırılmış ağaç ve kaya parçalarından uzak kalmaya veya korunmaya, yerden de destek alarak yüzme hareketi yaparak akan karın üstünde kalmaya çalışılmalıdır. Bu esnada ağzımızı da sıkıca kapatmalıyız. Kafa karın altında kaldığı anda mümkünse uzun süre nefes tutulmalıdır. Önerilen diğer bir yöntem de akış sırasında oturma pozisyonu almaktır. Bu yöntemde bacaklar ve kollar birbirlerine yapıştırılır ve çığ durmadan kısa süre önce bacaklarla yeri sertçe iterek kalkmaya çalışılmalıdır. Aksi takdirde çığ durduktan sonra betonumsu bir özellik kazanacak olan kar içinde kalkmak imkansız olacaktır."

GÜMÜŞHANE'NİN ÇIĞ HARİTASI

Gümüşhane'nin çığ haritasının çıkarıldığını belirten Bayrak, kentteki çığ alanlarını iki kategoride değerlendirdiklerini ifade etti.

“Birincisinin çığ olmuş bölgeler, ikincisinin ise muhtemel çığ olabilecek bölgeler olarak nitelendirdiklerini dile getiren Bayrak, "İlimizin hemen hemen her bölgesi çığ olabilecek bölgelerdir. Kelkit, Köse ve Şiran ovalarının düz alanları için söylemek mümkün değil ama Harşit Vadisi'ne geldiğimizde hemen her yerde çığ olabilir. Afet hiçbir zaman olmaz diyemeyiz, her zaman afet olacağını düşünerek, her yerde tedbirli olmalıyız" diye konuştu.

İbrahim Özdemir-Figen Tok