TARLA FARESİ VE KÖR FARE İLE MÜCADELE

 Birsen, kültür bitkilerinin genel zararlıları arasında kabul edilen tarla ve kör faresinin önemli yeri olduğunu, tarla ve kör farelerinin kültür bitkilerine yaptığı zararları önleyebilmek ve etkili bir tarımsal mücadele yapabilmek için yaşayışlarını, davranışlarını ve zarar şekillerini bilmek gerektiğini ifade etti.

Tarla farelerinin özelliklerinden bahseden Birşen, “Tarla faresi büyük başlı, tıknaz, basık burunlu, kısa kulaklı, kısa kuyruklu, sırtındaki kılların dipleri gri, uçları ise kahverengidir. Vücut boyları ise 9-18 santimetre, ağırlığı 30-60 gramdır” dedi.

Edip Birşen, tarla faresinin yaşamı, doğal düşmanları, zararları ve zararına karşı mücadele ile ilgili olarak şunları söyledi:

Farelerin yaşamları

“Tarla fareleri toprak altında açtıkları 4 ila 12 giriş deliği bulunan 10-17 santimetre derinliğindeki galerilerdeki yuvalarında aile düzeni içinde yaşarlar. Tarla farelerinin üreme oranları ise çok yüksektir. Yavruları iki ay içerisinde olgunluğa ulaşırlar ve doğum yapabilirler. Tarla fareleri yılda 4-6 doğumda 5-6 yavru yapabilirler ve ömürleri 3-4 yıldır. Tarla faresi genelde üç delik açar. Bu delikleri kimyasal mücadele açısından tanımak çok önemlidir. Beslenme deliği yatay veya dikey şeklinde olup girişinde yiyecek kalıntıları vardır. Dışkılama deliğinde ise fare dışkıları vardır. Hafriyat deliklerinin ağzında ise bol miktarda toprak birikintisi vardır. Beslenme delginden başka deliklerdeki yemi yemezler ve atılan yemler boşa gitmiş olur.”

Tarla faresinin doğal düşmanları

“Kedi, köpek, tilki, gelincik, sansar, baykuş, leylek, kerkenez, atmaca, doğan, şahin, kartal ve yılanlardır.  Bu hayvanlarla sürekli bir baskı altındadırlar. Bu doğal düşmanları korumak için gereksiz avlanma yapmamak gerekir.”

Zararları

“Tüm sebze ve meyveler, çayır-mera bitkileri, özellikle buğday, arpa, yulaf, yonca ve mısırın tohum ve yeşil aksamları, ayrıca meyvelik ve ormanda fidanların gövdelerini, kök boğazını yemek, kemirmek, kesmek suretiyle zarar yaparlar. Ergin bir tara faresinin günde ortalama 15-17 gram yeşil, 10-133 gram kuru yiyebildiği dikkate alınırsa, yoğunluğun fazla olduğu zaman zarar yüzde 100’e ulaşabilir.”

Tarla faresi ile mücadele

“Derin toprak işleme, münavebe, temizliği, delikleri su ile doldurmak. Kimyasal mücadele ise tüm yıl boyunca yapılabilir. Ancak en etkili dönem kıştan çıktıkları ve en zayıf zayıf oldukları ilkbahar ve sonbahardır. Tarlada 25 metrekarede 5 delik sayıldığında mücadele gerekse de ürün kaybına ve ürün çeşidine bakmak gerekir. Yüzde 2’lik çinko fosfür içeren zehirli buğday tanelerinden her bir işlek deliğe 5 adet el değmeyecek şekilde tahta kaşık ya da flinta denen ayarlı kamışlarla bırakılmalıdır. Çinko fosfürle hazırlanan yemden yiyen farenin sinir sistemi felç olur ve iç kanama geçirerek deliğin içerisinde ölür. Uygun olmayan ilaçlarla hazırlanan yemler, farenin dışarıda ölmesine neden olur. Bunları yiyen diğer yaban hayvanlarını da öldürür. Fare ölüleri gezip topladıktan sonra imha edilir.”

Kör fare ile mücadele

Kör farenin gövdesinin silindir şeklinde olduğunu ve kuyruklarının olmadığını belirten Birşen, kör farenin gözleri dumura uğramış olup deriden bir perde ile kaplı olduğunu, ön ayaklarının ve burnunun çok sert olup kazıcı tipte geliştiğini dile getirdi. Birşen, “Kör fareler kış uykusuna yatmazlar. Kışın iklim koşullarına bağlı olarak toprak yüzeyinde 4 metre kadar derine inmektedirler. Burada yazın depo ettikleri bitkileri yiyerek beslenirler ve kış soğuklarından korunurlar. Sistemlerini kazarken toprağı dışarı atar ve irili ufaklı kümeler oluştururlar. Kör fareler toprak yüzeyine nadiren geceleri çıkarlar” dedi.

Birşen, kör faresi hakkında ise nasıl yaşar, doğal düşmanları hangi hayvanlar, zararı nasıl olur ve zararına karşı mücadelesi ile ilgili olarak da şunları kaydetti:

Zararı nasıl olur?

“Bitki köklerine, özellikle yumrulu bitkilere zarar verirler. Ayrıca toprak altı sistemlerinde dolaşırken bitkilerin toprak altı kısımlarını keserek zarar verirler. Kazdıkları geniş ve dolambaçlı toprak altı sistemleri yüzünden sulama işlerini de aksatabilirler.”

Doğal düşmanları

“En önemli doğal düşmanları tilki, puhu kuşu, kulaklı baykuş, peçeli baykuş ve köpektir.”

Kör fare ile mücadele

“Kör farelere karşı gerek gaz ve gerekse yem halinde uygulanan kimyasal maddelerden etkili bir sonuç alınamamıştır. Kör farelere karşı en etkili mücadele ise kapan kullanılmasıdır. Kör fare kapanı en fazla sonucu veren tuzak sistemidir. Çok soğuk kış günleri hariç, yıl boyunca her zaman kapan kurulabilir. Kapan ise en taze toprak yığını saptanır ve toprak atılarak delik ağzına kapan kurulur.”

Ramazan Yetim