ORMANLARIMIZ TEHLİKEDE Mİ?

ORMANLARIMIZ TEHLİKEDE Mİ?

Karadeniz Teknik Üniversitesi (KTÜ) Orman Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Mahmut Eroğlu, Böceklerin yangından beş kat daha fazla ormanlara zarar verdiğini Söyledi.

Su Uyur Kabuk Böcekleri Uyumaz

Karadeniz Teknik Üniversitesi (KTÜ) Orman Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Mahmut Eroğlu, böceklerin orman yangınlarından beş kat daha fazla ormanlara zarar verdiğini söyledi.

Eroğlu, gazetemize yaptığı açıklamada, Gümüşhane’nin Kürtün ilçesi sınırları içerisinde bulunan Örümcek Ormanları başta olmak üzere, Doğu ladini ormanlarımızın geçmişten günümüze, özellikle on iki dişli çam kabuk böceği, Ips sexdentatus (Boern.)’un çok şiddetli saldırılarına maruz kaldığını belirterek, “Bu kabuk böceğinin ladin oranlarındaki yıkımlarına, 1966 yılında itibaren dev ladin kabuk böceği ve 1984’ten sonra sekiz dişli ladin kabuk böceğinin saldırıları eklenmiştir. Asıl vatanı Sibirya’dan Avrasya ladin ormanlarının tamamına yayılan ve büyük yıkımlara neden olan çok tehlikeli bir kabuk böceği türüdür. Pek çok kabuk böceği türünden farklı olarak, doğrudan canlı ağaçlara saldırıp büyük ekonomik kayıplara neden olabilir, meşcere dinamiklerini ve orman yapısını etkileyerek ekosistemin dengesini bozabilir. Ülkemizde 1966 yılından itibaren, bu böceğin saldırısına uğrayan ve milyonlarca bireyini kaybeden ladin ormanlarımızın sağlığı ve orman yapısı ileri ölçüde tehdit altına girmiştir” dedi.

“Esas Yayılışları Kafkaslar’dan Başlar”

Türkiye'deki ladin ormanlarında böceğin doğal olarak bulunduğunu, Kafkas Dağları'ndaki ormanlardan çeşitli şekillerde gelerek bulaştığının bilindiğini belirten Prof. Dr. Eroğlu, şöyle devam etti:

''Esas yayılışına Kafkaslardan başlar. Bölgemizde ise Kürtün'ün genelinde, Torul ilçemizin kuzey ve batı bölümünde, Artvin’de saf ve karışık ladin ormanlarında mevcuttur. Diğer ilçelerde ise iklim nedeniyle yayılış yapamamaktadır. Zararlıya karşı sürdürülmekte olan mücadelede, çevreyi kirleten ve oldukça pahalı bir yöntem olan kimyasal mücadeleden kaçınılmış, bunun yerine biyolojik mücadele yöntemi seçilmiştir. İngiltere, Belçika, Rusya ve Gürcistan ile ormanlarında ladin bulunan diğer bazı ülkeler de yıllarca aynı şekilde ladin türlerine zarar veren bu böcekle mücadele etmektedirler.''

“Böceğe Karşı Böcek”

Eroğlu, böceklerin ormanlara verdiği zararın, orman yangınlarının yol açtığı zarara oranla en az 5 kat daha fazla olduğunu bildirerek, şunları kaydetti:

''Bu zararlı böceğe karşı laboratuvarlarda, dev kabuk böceğinin doğal düşmanı olan, onu ve yumurtalarını yiyen rhizophagus grandis yırtıcı böceğinin üretimine geçildi. Üretilen yırtıcılar, bulaşıklı ağaçlara verildi. Ladin ağaçlarına iki dişi bir erkek oranıyla verilen bu yırtıcı böcekler kendiliğinden de çoğalarak, bozulan doğal dengeyi yeniden tesis etmektedir. Çıra yapmak için ağacın gövdesini yaralamak, özellikle ilkbahar ve yaz aylarında ormanda kesilmiş kabuklu ağaç bırakmak, dal budamak, ağaçlara yakın ateş yakmak gibi zaten suç oluşturan eylemlerden kaçınmak ormanın sağlığı için çok önemlidir. Zira böcekler reçine üretimi sekteye uğratılmış zayıf ağaçları seçer, bunlarda ürer ve çoğalır, sonra tüm ormana yayılarak salgın halini alır.''

Prof. Dr. Eroğlu, açıklamasını şöyle tamamladı: “Kabuk böceklerinin düzenli ve sürekli izlenmesi gerekliliği asla ihmale gelmeyen bir durumdur ve ayrıca D. micans’ın izleme çalışmaları doğrudan gözlem yapmayı gerektirdiğinden diğer kabuk böceklerinin izlenmesine oranla daha güçtür. Bu nedenle, feromon teknolojisinden yararlanarak, kozalaklı ağaç ormanlarında diğer kabuk böcekleri için yürütülen düzenli izleme çalışmaları, D. micans için aynı yolla gerçekleştirilememektedir. Bunula birlikte orman alanlarında D. micansın varlığının göstergesi olacak ve kolaylıkla izlenip, gözlemlenebilecek özel durumlar da mevcuttur. D. micans, ağaç gövdelerinin yerden itibaren ilk 4-5 metrelik kısmında daha yoğun ve belirgin olarak bulunur ve ağacın bu kısmanda diğer kabuk böceklerinde olduğundan çok daha büyük miktarlarda kabuk talaşının dökülmesine neden olur. Daha da önemlisi D. micans’ın zarar verdiği ladin gövdelerinde, dipten tepeye kadar yayılmış olan ve belli uzaklıklardan kolaylıkla görülebilen çok sayıda ağaçkakan oyuğu bulunur. Özellikle ormanların öz türü olan Büyük alaca ağaçkakanlar, kuluçka döneminde yavrularının protein ihtiyacını çok büyük oranda bu böceğin iri yapılı, ileri evredeki larva, pupa ve genç erginlerinden karşılar. Bunun için de, yoğun böcek istilası altındaki ağaç gövdelerinde, kabuk altındaki böceklere ulaşmak için kabuğu delerek sayısız oyuklar oluşturur.  Dolayısıyla, ağaçkakanların, D. micans’ın yoğun olarak bulunduğu orman alanlarında, istila altındaki ağaç gövdelerindeki sayısız oyukları, bu böceğin varlığını ve yoğunluğunu açık bir şekilde ortaya koyan kusursuz kanıtlardır.”