İYOT YETERSİZLİĞİ

Gümüşhane Halk Sağlığı Müdürlüğü tarafından hazırlanan “Doktorunuz Diyor ki” sayfamızda bugün Halk Sağlığı Uzmanı Gültekin Uyanık, “İyot Yetersizliği” konusunda açıklamalarda bulundu

İyot vücudumuza yeterli iyot bulunan toprakta yetişen yiyecekler, deniz ürünleri ve içtiğimiz su ile aldığımız yaşam için çok önemli bir mineraldir.

İYOT NİÇİN ÖNEMLİDİR?

İyot; Boynumuzdaki Tiroit bezinde yapılan TİROİD HORMON’larının yapımında kullanılmaktadır.

Tiroit Hormonu;

Vücut ısı ve enerjisinin devamını sağlar,

İç organların işlevlerini düzenler, dolayısıyla normal büyüme ve gelişmeyi sağlar ,

Beyin ve sinir sisteminin çalışmasını, zeka gelişimini sağlar,

Kas dokularının işlevlerini tam yapabilmelerini, dolaşımın düzenli olmasını sağlarlar.

İyot yetersizliği Dünya’da önlenebilir zeka geriliği ve beyin hasarında tek temel nedendir.

ANNENİN YETERSİZ İYOT ALIMI SONUCU OLARAK;

Ölü doğum

Düşük

Doğuştan olan anomaliler

BEBEK VE ÇOCUKLARDA YETERSİZ İYOT ALIMI SONUCU OLARAK;

Zihinsel fonksiyon bozuklukları

Sağırlık-dilsizlik

Cücelik

Okul başarısında düşüklük

Büyüme geriliği

YETİŞKİN YETERSİZ İYOT ALIMI SONUCU OLARAK

GUATR GÖRÜLEBİLİR

İyotlu Tuz ile İyot Yetersizliği Hastalıkları önlenebilir, fakat tedavi edilemez. İyotlu tuz ambalajı içinde tüketilmeli ya da nemli olmayan serin ortamlarda, ışık, güneş ve hava görmeyen koyu renkli kapalı cam kaplarda saklanmalı ve kısa sürede tüketilecek şekilde az miktarda satın alınmalıdır. Ayrıca, iyodun uçmaması için tuz, yemek pişmeden değil, ocaktan alınmadan hemen önce ya da sofrada atılmalıdır. Açıkta bırakıldığı takdirde tuzdaki iyot yok olur, yemek sıcakken katıldığında da tuzdaki iyot etkinliği kaybolur.

İyot eksikliğinin belirtileri, İyot eksikliği nasıl anlaşılır

İyot eksikliği erken evrede belirti vermezken hipotiroidiye yol açtıktan sonraki iyot eksikliği belirtileri; halsizlik, cilt kuruluğu, saç dökülmesi, ciltte kalınlaşma, kabızlık, soğuğa tahammülsüzlük, adet düzensizlikleri, saç ve tırnaklarda kırılma, kilo artışı, unutkanlık, konsantrasyon güçlüğü, depresyon, duygu durumunda dalgalanmalar, kalp ve akciğer yetersizliği gibi geniş bir şikayet yelpazesi, iyot eksikliğinin belirtileridir.

Bu besinler iyot yetersizliğine neden olabilir

Lahana, karnabahar, Brüksel lahanası, şalgam, turp gibi içinde guatrojenler denen antitroit bileşikleri olan sebzeler tiroid bezinde iyot taşınmasını engelleyerek iyot yetersizliğinin oluşmasında etkili olabilir. Bunun için bu besinler iyot eksikliğine neden olmasın diye dengeli tüketilmelidir.

FENİLKETONÜRİ

Fenilketonüri kalıtsal bir metabolik hastalıktır. Bu hastalıkla doğan çocuklar proteinli gıdalarda bulunan fenilalanin isimli bir amino asiti metabolize edemezler. Sonuçta kanda ve diğer vücut sıvılarında artmış olan fenilalanin ve onun artıkları çocuğun gelişmekte olan beyninde hasar yapar ve ileri derecede zihinsel özürlü olmasına ve sinir sistemini ilgilendiren daha birçok belirtinin ortaya çıkmasına neden olur.

Fenilketonüri hastalığı kalıtımla geçer.

Fenilketonüri kalıtsal bir hastalıktır. Fenilketonürili çocuğun anne ve babasında fenilalanin hidroksilaz enzimi yapımında sorumlu biri normal diğeri bozuk iki gen vardır. Anne ve babasından bozuk genleri alan bir çocuk fenilketonüri hastalığı ile doğmaktadır. Anne ve baba taşıyıcı olduğunda her çocuğun fenilketonürili olma olasılığı % 25 gibi yüksek değerlere ulaşır.

Fenilketonüri tedavi edilebilir mi?

Erken teşhis edildiğinde fenilketonüri tedavi edilebilen bir hastalıktır.

Fenilketonürili Hastaların Diyetleri Farklı mıdır?

Diyet her hasta için farklıdır. Hastanın boyu, yaşı, vücut ağırlığı, fenilketonürinin tipi ve kan fenilalanin düzeyine göre diyet değişmektedir.

Diyet Tedavisinin Amacı Nedir?

Besinlerde doğal halde bulunan proteinin sindirilmesi ile açığa çıkan fenilalanin kanda birikerek beyinde hasar yaratır. Bu yüzden fenilalanin hastaya kısıtlı olarak verilmelidir. Fenilalanin büyüme ve gelişme için gerekli olan vazgeçilmez bir protein yapıtaşıdır.

Diyet Tedavisi Ne Kadar Sürdürülmelidir?

Bugünkü bilgilerimize göre diyet tedavisi yaşam boyu olmalıdır. Yenidoğan döneminde diyet tedavisi başlanmış fenilketonürili hastalar, yetişkin olduklarında diyeti bırakırlarsa algılamada güçlük, dikkat azalması gelişmektedir. Fenilketonüri hastalığı yenidoğan döneminde tanımlanabilir .Fenilketonüri hastalığı yenidoğan döneminde bebeğin topuğundan alınan bir damla kanın incelenmesi ile teşhis edilebilir. Bu nedenle fenilketonüri hastalığı ile doğan bebeğin beyni etkilenmeden erken olarak tanımlanması ve diyet tedavisine alınması çok önemlidir ve diğer gelişmiş ülkelerde olduğu gibi ülkemizde de yenidoğanları kapsayan fenilketonüri taraması uygulanmaktadır.

YENİ DOĞAN TARAMA TESTLERİ

Fenilketonüri ile birlikte konjenital hipotiroidi ve biyotidinaz eksikliğidir. Konjenital Hipotiroidi: Konjenital yani doğumsal hipotiroidi. İyot eksikliğine bağlı olarak zeka geriliği. Bu da yine sık karşılaşılan endokrinolojik bir sorun. Tanı konmaz ya da tedavi edilmezse zihinsel gerilik ortaya çıkıyor.Biyotinidaz eksikliği: Biyotin, çalıştırıcı bir vitamin ve eksikliği bireyin yaşamını bile tehdit edici olabilir.

Gümüşhane Halk Sağlığı Müdürlüğü olarak her yeni doğan bebeğin anne sütüyle beslendikten sonra ilk on gün içerisinde kayıtlı olduğu aile hekimliklerinden topuk kanı örneği alınarak Çocuk Ergen Sağlığı birimine gönderilir.Sağlık Bakanlığı Ulusal Neonatal Tarama Programı Sistemine kaydedilen bebeklerin topuk kanı örneği Ankara Refik Saydam Hıfzısıhha Merkezi Yenidoğan Ttarama Laboratuarına gönderilir.Topuk kanı numunelerinde Fenilketonuri,Konjenital Hipotroidi,Biyotinidaz Eksikliği,Kistik Fibrozis hastalıkların taraması yapılır.Bebeklerin sonuçları sistem üzerinden takip edilirse saptanan bebekler ilgili kliniklere sevk edilir.Tanı alan bebeklerin sisteme girişi yapılır.