GÜMÜŞHANE'DE BİR TAŞKIN SİMÜLASYONU

Harşit havzasında kara bir gün, havza 6 saat içerisinde 250 mm yüksekliğinde yağış alıyor. Ölçümler ve istatistik verilerine göre altı ayda meydana gelen yağış 6 saat içinde gerçekleşiyor. Islah çalışmaları sonrası betonlaşan ana ve yan derelerde sızmanın meydana gelmemesi, yine betonlaşan yol ve caddelerde yağışın direk akışa geçmesi sonucu 500 yıllık tekerrür debisinden daha fazla bir debi oluşuyor.

            Son yıllarda kontrolsüzce dere yataklarına doldurulan hafriyatlar debi ile beraber harekete geçiyor. Artan konsantrasyon ile belirli yoğunluğa ulaşan su Tekke'den başlayarak önüne kattığı katı maddeleri sürükleyip kabusa start veriyor, her kilometrede eklenen yan dereler debinin daha da artmasına ve birazdan şehir merkezinde meydana gelecek tarihi felaketin altyapısını usul usul hazırlamaya devam ediyor. Bağlarbaşı mahallesine gelindiğinde hava payının taşkın koruma duvarı üzerine yapılan yürüyüş yollarını yalaması az sonra meydana gelecekleri ufaktan hissettirmeye başlıyor.

            Çok geçmeden beton yığınına dönen üniversiteden eklenen sular ve yapılan ıslah ile özgürlüğüne  kelepçe vurulan Mavrangel deresi de bu tarihi felakete katkı sağlıyor. Biraz daha aşağı inildiğinde 100 yıllık tekerrür debisini bile taşıyamayacak durumda olan Jandarma köprüsünün adeta gözden kaybolduğunu ve suyun üzerinden akmaya başladığını, Çevre Şehircilik İl Müdürlüğü önüne doğru dönen derenin arabaları sürüklediği görülüyor. Her sokaktan ve yıllardır uğraşılmasına rağmen yeşillendirilemeyen Kuşakkayadan da direk akışa geçen sular ekleniyor. Bağlarbaşı şehir merkezi arasında dere yatağına kontrolsüzce yapılan yapıların bodrum ve zemin katlarını su basıyor , hayatları ve umutları karartmaya devam ediyor.

            Taşkın artık şehir merkezine ulaşmıştı. Daha ana dere gelmeden yan dereler caddeleri doldurmuş hayatları durdurmaya başlamıştı. Taşkın Belediye önündeki köprüye ulaştığında gelen debinin üçte ikisinin geçebildiği, kalan üçte birinin ise Atatürk caddesine yöneldiğine, şahadetlerin yükseldiğine ve hayatların söndüğüne bütün duyu organları ile şahit olunuyordu. Tarım İl Müdürlüğü önünde birleşen cadde ve ana dere suyunun devlet hastanesi tarafına yöneldiği görülüyordu.

            Sonuç olarak kaybolan onlarca hayat, milyonlarca lira zarar ve  harabeye dönmüş bir şehir  karşımıza çıkıyor. Belki ben belki şu an bu yazıyı okuyan sizler veyahut bir yakınımız canını veya malını kaybetmiş oluyor.

            Öncelikle bu kısmı okuduktan sonra gözlerimizi kapayıp yaşamınızı istiyorum.  Böylesine bir felaket karşısında maalesef Allah korusun dan başka bir şey diyemiyorum. Çünkü tedbirsizlik ve plansız şehirciliğin adı hep Gümüşhane oldu. Yanı başımızda ki ilim merkezimiz olan Gümüşhane Üniversitesi akademisyenlerimizin taşkınlar ile ilgili yapmış olduğu onca çalışma var iken biz şehrimizde ilimden ve bilimden uzak işler yapmaya son sürat devam ediyoruz.  Nedenini ise kararları verme mekanizmasının her daim rant a esir olmasıdır.

            Bu köşe yazısının ilk hedefi dere ıslah projesi değildir. Dere ıslah projesi bu felaketin baş rol oyuncularından bir tanesidir. Olası taşkınları korumak adına tahkimatların yapılması gereklidir. Ama çalışma sırasındaki vahşilik ve sonrasında tabanın betonla kaplanması sonucu biyolojik yaşamın bitirilecek olması tezatlık oluşturmaktadır.

            Artvin'in acısını en derinden yaşayan birisi olarak Gümüşhane için böyle bir senaryonun yaşanmaması için bir dizi öneride bulunmak istiyorum.

• Kesinlikle dere ıslah projesinde değişikliğe gidilerek dere tabanının beton la kaplanmasından vazgeçilmelidir.
• Tekke bölgesine olası  taşkın durumu için bir kontrol barajı yapılmalıdır.
• Dere yataklarına inşa edilen yapılar gözden geçirilmeli ve ada bazında taşkın senaryoları hazırlanarak önlemler alınmalıdır. 
• Şehir merkezindeki yan derelere yapılan ızgaraların sökülerek derelerin serbest şekilde akması sağlanmalıdır.
• Maksimum debiler ve 50-100-250-500 yıllık tekerrür debileri hesaplanırken betonlaşma ile dere ıslahları sonucu davranışları değişecek olan akarsuların iyi analiz edilmesi gerekmektedir.

Çokça artırılabilecek bu öneriler ileride şehirde ağızdan ağza dolaşacak keşke'ler den  kurtulmamızı sağlayacaktır. Sayın valimizin bütün kurumlar ve konunun uzmanı akademisyenlerimiz ile oluşturulacakları bir bilim kurulun da konuyu değerlendirmeleri ve gerekli önlemlerin alınması için harekete geçmeleri bizleri çok mutlu edecektir. Böyle bir afeti can kayıpsız ve en az maddi zararla kapatmak şehrimizin başarısı olacaktır.

Böylesi bir felaketin ne zaman yaşanacağını Allah bilir ama tedbir almak bizim elimizdedir. Zarar verilen doğal yaşam intikamını yakın bir gelecekte Doğu Karadeniz in bütün illerinde alınacağı düşüncesindeyim. Kainatın tamamının bize ait olduğu düşüncesi ile devam ettirmeye çalıştığımız bu keyifli yaşantının bedelini ödemek durumundayız.

Sağlıcakla kalın...