Antik Kente Kazıya Adım Adım

Gümüşhane’nin Kelkit ilçesine bağlı Sadak köyü sınırlarında bulunan ve Roma İmparatorluğu’nun doğudaki en önemli askeri karargâhının bulunduğu Satala Antik Kentinde yapılacak kazı için geri sayım başladı. Gümüşhane Valisi Okay Memiş, önümüzdeki günlerde Sadak’ta kazı çalışmalarının başlayacağı müjdesini verdi.

Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın 2017 kazı programında bulunan ve talep edilen 230 bin TL’lik ödenekle başlatılacak kazı çalışması Gümüşhane Müze Müdürlüğü Başkanlığında yürütülecek. Kazı çalışması için Bakanlık yetkilileri ile Bartın Üniversitesi Arkeoloji Bölümü Öğretim Üyesi Arkeolog Yrd. Doç. Dr. Şahin Yıldırım arasında sözleşme imzalandı.

20 Kişilik Ekip Oluşturulacak

Toplam 20 kişilik bir kazı ekibinin görev yapacağı kazı çalışmalarında 2017 yılı içerisinde kazı evi, mevcut su kemerlerinin mevcut halinin korunmasına yönelik rölöve-restitüsyon çalışması, Sadak köyü içerisinde tespit edilen tarihi hamamda boşaltma çalışmaları gibi faaliyetler gerçekleştirilecek.

Kelkit ilçe merkezine 28 kilometre uzaklıktaki Sadak köyünde yapılacak kazı çalışmaları için yıl içerisinde yapılması planlanan kazı evinin hizmete girmesiyle bilimsel açıdan kurumsallaşmış bir kazı çalışması sürdürülebilecek. Başlayacak olan kazı, restorasyon ve çevre düzenleme çalışmalarının daha iyi koşullarda, daha uzun süre devam ettirilebilecek.

Çok Önemsiyoruz

Gümüşhane Valisi Okay Memiş başta olmak üzere bürokratların gayretleriyle uzun yıllardır sadece söylemde kalmış olan, Gümüşhane’nin tarihi geçmişine önemli bir pencere açacak bir proje daha böylece hayata geçirilmiş olacak. Vali Memiş, Gümüşhane’nin her yönü ile doğal güzellikleri yanı sıra geçmişi ile de çok zengin bir bölge olduğunu söyledi. İl ve ülke turizmi açısından büyük önem verdikleri Satala Antik Kentinin yapılacak kazı ile çok önemli katma değer sağlayacağını ifade etti.

İlk Kazı 43 Yıl Önce Yapıldı

Roma dönemi öncesi Eski Tunç ve Demir çağlarına ait bulgular bulunan Antik Kentte, bugüne kadar gerçekleştirilen tek kazı çalışmasının 1974 yılında Biliotti adlı tarihçi tarafından yapıldığı biliniyor. 1800’lü yıllarda Hogart ve Yorke adlı tarihçilerin araştırması sonucu bulunan Roma 15. Lejyona ait mühürler ise bölgenin tarihsel önemini ortaya koyuyor.

Zigana üzerinden Satala’ya ve Satala’dan İzmit’e uzanan büyük Roma anayolu durakları arasında yer alan tarihi kentten çıkarılan en önemli eser, “Afrodit” büstü ve zafer tanrıçası Nike kabartmasıdır. Londra British Museum’da sergilenen 36 santimetre genişliğinde, 93 santimetre çapındaki büstün, yapılan çalışmalar sonucu milattan önce II. yüzyılın geç dönemlerine ait olduğu tespit edildi.

Yurt Dışına Kaçırıldı

Afrodit Büstü, birçok tarihi eser gibi yasal olmayan yollardan yurt dışına çıkartılırken, Antik Kentten toparlanan eserlerin bir kısmı Erzurum Arkeoloji müzesinde, aplik ve sikkelerden oluşan bir bölümü ise Gümüşhane müzesinde sergileniyor. Bölgede yapılan kaçak kazılar sonucu birçok tarihi eser kültür mirasına kaydedilemezken Antik Kentin kalıntılarını Sadak Köyü içerisinde, bina duvarlarında ve sokak aralarında görmek mümkün. 

Önemli Sınır Garnizonu

Roma kaynaklarında sıklıkla geçen Satala, batıya açılmada Persler için çıkış yolu olurken, batıdan Anadolu içlerine girip Doğu’ya doğru yayılan Roma İmparatorluğu için de önemli bir sınır garnizonu olarak görev yaptı.

5 Kemer Ayakta Kalabildi

Milattan Sonra 62-72 yılları arasında inşa edildiği tahmin edilen yapıdan günümüze, çeşme, hamam ve kale duvarları başta olmak üzere, çok sayıda askeri ve sivil mimariye ait eser kalmıştır. Bu eserlerin en önemlilerinden bir tanesi de, 47 kemerli yapıldığı bilinen ancak günümüzde sadece 5 kemerinin ayakta kalabildiği su kemeridir.

Sistematik bir kazı yapılmayan ve yalnızca arkeolojik yüzey araştırmasına tabi tutulan Satala, geçtiğimiz Ocak ayında Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından öncelikli kazı alanı olarak ilan edilmişti. Bugüne kadar 2 bin yıllık bölgeyle ilgili herhangi bir çalışma yapılmazken, kazı çalışmalarının ne zaman başlayacağı da merak konusu olmuştu.

İbrahim Özdemir-Figen Tok